هشدارهای غذایی

در برخی از موارد، عادات و سلیقه های غذایی ممکن است با نکات و اصول سلامتی و پزشکی همخوانی زیادی نداشته باشند، و یا اصلا در تضاد کامل با اصول سلامت غذایی باشند. تغییر بعضی از عادت ها واقعا دشوار است و بعضی از افراد هم علی رغم آگاهی از مضرات رژیم غذایی خود، باز هم نسبت به ادامه همان روال اشتباه اصرار دارند.
تغییر عادت های غذایی مضر البته که آسان نیست ولی نیاز به تمرین و صبوری دارد. شاید در سنین نوجوانی و جوانی، بدون اطلاع از عواقب بلند مدت این عادت های مضر به ادامه آن بپردازند، ولی پس از مدتی به خصوص در سنین میان سالی، مشکلات همان رژیم نادرست سال های قبل خود را نشان می دهند و هزینه های زیادی به بار می آورند.
بهتر است در مورد رژیم های معمول و عادت های رایج غذایی کمی مطالعه و بررسی داشته باشید، البته این کار به معنی خواندن تمام مطالب پزشکی و آشنایی کامل با موضوعات تخصصی علم تغذیه نیست، بلکه مروری اجمالی بر موارد کلی مرسوم بین ایرانیان است. شاید تغییر یک عادت و اصلاح یک یا دو روش تغذیه، بتواند جلوی بروز فاجعه های آینده و مشکلات غیر قابل جبران در سنین بالا تر را بگیرد.

خوردن ماست و برنج

از میان عادت های غذایی در سفره ایرانی، می توان به خوردن ماست و پلو یا ماست و چلو اشاره کرد. با توجه به چند نکته مهم و اساسی می توان پی برد که ترکیب کدام خوراکی ها، مضر یا مفید می تواند باشد. برنج و ماست هر دو خوراکی هایی با طبع سرد به شمار می روند. در نتیجه زمانی که این دو ماده با یکدیگر خورده شوند، ممکن است اثرات نامطلوبی به همراه داشته باشد. خوردن این دو ماده سرد مزاج در بلند مدت می تواند باعث افت عملکرد حافظه و قوای ذهنی شود.

مصرف گوشت با ماست

یکی دیگر از عادات غذایی که طبق برخی از نظرات کارشناسی همراه با زیان برای سلامتی است، مصرف گوشت به همراه دوغ یا ماست می باشد. بسیاری از ما علاقه داریم غذاهای گوشتی به خصوص کبابی را به همراه دوغ یا ماست بخوریم و اتفاقا طبق باور عامیانه، ماست می تواند به هضم گوشت کمک کند. علاوه بر این که خوردن گوشت کباب به همراه غذا، طعم لذیذ تری را به وجود می آورد و مورد پسند بسیاری از ما ایرانی ها است. با این حال، دوغ یا ماست به همراه گوشت در معده، احتمال دارد منجر به فاسد شدن گوشت و ایجاد عواقب خطرناکی در بلند مدت شود. ابتلا به برخی نارسایی های کبدی نیز ممکن است از دیگر عوارض خوردن همزمان ماست و کباب و گوشت باشد. البته ناگفته نماند که خوردن سماق با گوشت جزو عادات خوب و مفید ایرانیان بوده است.

خوردن نمک به همراه غذا

از دیگر عادات اشتباه غذایی که به خصوص بین ایرانی ها رواج دارد، اضافه کردن نمک زیاد به غذا است. معمولا به این بهانه که غذا باید خوش نمک باشد، مقدار زیادی نمک علاوه بر آن چه قبلا در هنگام پخت در غذا ریخته شده، به آن اضافه می کنند و از این بابت، سلامت غذا و فواید آن را کاهش می دهند. یکی از اصلی ترین مضرات نمک، تاثیر منفی روی فشار خون است. بالا رفتن فشار خون نه تنها بر روی سلامت قلب تاثیر منفی می گذارد، بلکه باعث می شود تا احتمال بروز گرفتگی عروق و یا سکته مغزی نیز بالا برود. همچنین مصرف بیش از حد نمک باعث عدم دفع صحیح آب اضافی در بدن و انباشت این آب خواهد شد. جالب است بدانید که حتی اگر غذا هم کم نمک باشد، میزان کافی نمک در نان، تنقلات و میان وعده های روزمره به بدن می رسند. در صورتی که می خواهید طعم خاصی به غذا بدهید، می توانید از افزودنی هایی شبیه سماق یا لیمو ترش استفاده کنید.

خوردن چای بعد از غذا

از دیگر عادت های بسیار رایج، خوردن چای بلافاصله پس از غذا است. در منزل و در میهمانی های رسمی و دورهمی نیز این عادت کاملا رواج دارد. این کار باعث می شود تا قدرت بدن برای جذب آهن غذا کاهش یابد. به این ترتیب، ممکن است در صورتی که با بیماری های خاص مانند کم خونی حاصل از فقر آهن مواجه هستید، عادت نوشیدن چای بعد از غذا می تواند به تشدید بیماری کمک کند. علاوه بر اخلال در جذب آهن، مصرف چای بلافاصله بعد از غذا ممکن است برای جذب ویتامین ب هم مشکلاتی را ایجاد کند. در نتیجه اگر غذایی که میل کرده اید حاوی مقدار کمی از ویتامین ب باشد، همان اندازه هم جذب نشده و زمینه بروز مشکلات ناشی از کمبود ویتامین ب را فراهم خواهد کرد.

افراط در مصرف گوشت قرمز

مصرف گوشت قرمز جزو متداول ترین عادت های غذایی ایرانیان به شمار می رود. که از قدیم وجود داشته و هنوز هم تغییر چندانی پیدا نکرده است. البته کاهش نسبی مصرف گوشت در سال های اخیر صرفا به دلیل افزایش بیش از حد قیمت آن بوده و ارتباطی با تغییر رژیم و ذهنیت افراد ندارد. با این حال، بد نیست بدانید که خوردن زیاد گوشت گوسفند برای افراد گرم مزاج و خوردن افراطی گوشت گاو گوساله برای افراد سرد مزاج می تواند عوارض منفی به دنبال داشته باشد.

هر چند گوشت منبع پروتئینی خوبی محسوب می شود، با این حال خوردن بیش از حد آن خطر چاقی را به دنبال دارد و می تواند میزان چربی و کلسترول منفی خون را بالا برده و به قلب و عروق آسیب برساند. انسداد عروق منجر به کاهش اکسیژن رسانی به عضلات و بافت ها و در نتیجه احساس رخوت و خستگی و بی حوصلگی می گردد.  

پرهیز از خوردن لبنیات پر چرب

لبنیات به طور کلی برای بدن مفید است. چرا که اگر از شیر طبیعی بدون مواد افزودنی و در شرایط ارگانیک تهیه شده باشد، بخش مهمی از چربی و پروتئین مورد نیاز بدن را تامین خواهد کرد. با این حال، چربی بیش از حد شیر و برخی از محصولات لبنی ممکن است از نوع پالم ناسالم باشد و عواقب نامطلوبی به همراه داشته باشد. راهکار ساده برای مصون ماندن از چربی های مضر لبنیات، مصرف لبنیات کم چرب است. از طرف دیگر طبیعت شیر و مواد لبنی سرد بوده و در صورت افراط در مصرف برای افراد دارای مزاج سرد، احتمالا مشکل آفرین باشد. به همین دلیل پیشنهاد می شود افراد سرد مزاج شیر و مواد لبنی را به همراه مواد طبع گرم از جمله عسل و خرما و … میل کنند تا حرارت درونی بدنشان به تعادل نزدیک تر شود.

لبنیات پر چرب حتی اگر از نوع چربی طبیعی باشد، می تواند به افزایش کلسترول و رسوبات چربی در جداره رگ های خونی منجر شود. به این ترتیب، علاوه بر بالا بردن فشار خون، به گرفتگی عروق و فشار مضاعف به عضلات قلب می انجامد. برخی از محصولات لبنی مانند کره و خامه در حالت معمولی نیز چربی بالایی دارند و کسانی که مستعد چاقی بوده و کلسترول نسبتا بالایی دارند، بهتر است از خوردن بیش از حد این مواد پرهیز نمایند. رسوبات چربی در خون جلوی عبور گلبول ها و در نتیجه اکسیژن رسانی به سلول ها را گرفته و کالری بالای برخی از لبنیات نیز در صورت عدم فعالیت کافی، به چاقی و اضافه وزن و عوارض بعد از آن منتهی خواهد شد.

خوراکی  های رنگی

رنگ خوراکی ها به ویژه دسر و شیرینی و کیک، به این مواد ظاهر و جلوه خاصی می دهد. از دلایلی که باعث شده است تا امروزه از انواع رنگ ها برای این قبیل خوراکی ها استفاده شود، همین ظاهر زیبا تر و جذاب تر به خصوص برای کودکان و نوجوانان است. با این حال، بد نیست در مورد رنگ های مورد استفاده این خوراکی ها و همچنین سالم یا نا سالم بودن آن ها مطمئن شوید. برخی از انواع رنگ ها منشا گیاهی دارند و استفاده از آن ها، تعارضی با سلامت انسان نخواهند داشت.  به عنوان نمونه رنگ چغندر، توت فرهنگی، شاتوت و … از این گروه اند. برخی دیگر از رنگ ها مصنوعی بوده و برای استفاده باید حتما زیر نظر کارشناس تغذیه باشند. اگر از شیرینی و دسر هایی که به حالت اماده اند مصرف می کنید، حتما در مورد مراحل استاندارد و تائید رنگ های به کار رفته در تزئین و رنگ آمیزی آن ها مطمئن باشد. رنگ های صنعتی ناسالم یا رنگ هایی که به صورت غیر استاندارد به کار می روند، احتمالا در کبد رسوب کرده و مشکلات حادی برای این عضو حیاتی بدن و سایر بافت ها و اندام ایجاد کنند.

پرهیز از طعم دهنده ها و اسانس های صنعتی

علاوه بر رنگ ها، یکی دیگر از انواع موادی که ممکن است عوارض ناسالمی برای بدن به دنبال داشته باشند، اسانس ها و طعم دهنده های مصنوعی خواهند بود. برخی از طعم دهنده ها به صورت طبیعی یا با مقدار کمی از افزودنی های صنعتی در حد استاندارد عرضه می شوند که نشان تائید سازمان غذا و دارو را نیز در بر دارد؛ ولی برخی دیگر از افزودنی ها و اسانس ها به صورت صنعتی به مواد خوراکی افزوده می شوند. این مواد حتی در صورتی که ناظر فنی همان تولید کننده نیز در محل تولید حضور داشته باشد، باز هم ممنوع است. در نتیجه بهتر است در مصرف مواد خوراکی آماده که طعم و رنگ خاصی دارند کاملا محتاطانه عمل کرده و تا جای ممکن از مواد طبیعی و ارگانیک بدون افزودنی استفاده نمایید.