آشنایی با طبع و مزاج یکی از مهمترین اصول و روشهای تشخیص و درمان و پیشگیری از انواع بیماریها و مشکلات جسمی و روحی است که ریشه های آن به طب سنتی ایرانی بر می گردد. به طور کلی افراد دارای طبع یا مزاج های چهارگانه هستند. البته این مزاج ها کاملا منحصر به فرد و ثابت نبوده و ممکن است در طول زندگی و حتی در طول شبانه روز تغییرات کوچکی داشته باشد. از طرف دیگر شرایط محیطی دما و رطوبت هوا تاثیر خاصی بر مزاج افراد داشته و از ویژگی های طب سنتی این است که به خوبی با این تغییرات آشنا بوده و دستورالعمل‌های لازم آن را ارائه می نماید.
معمولا انسان ها دارای طبع های گرم و مرطوب، گرم و خشک، سرد و مرطوب و سرد و خشک هستند. هر کدام از این تر مزاج ها خصوصیات خاص خود را دارند. با توجه به این خصوصیت فردی، هر شخص میتواند دستورالعمل ها و ملاحظات خاصی برای نوع تغذیه و چگونگی قرار گرفتن در محیط سفر به اقلیم و آب و هوای مناسب و همچنین چگونگی فعالیت های روزمره و نوع شغل و تعاملات اجتماعی مناسب را تنظیم کند.
یکی از طبع هایی که به نام طبع بلغمی معروف است مربوط به افرادی است که مزاج سرد و مرطوب دارند. خصوصیات روحی و رفتاری این افراد به طور کلی خویشتنداری، درون گرایی و کم حرفی است. از سوی دیگر افرادی که دارای مزاج سرد و مرطوب هستند، در برخی مواقع خواب آلود بوده و کسل به نظر می‌رسند، همچنین غیر حساس بوده و احساسات زیادی از خود بروز نمی‌دهند. واقع گرایی و محتاط بودن از دیگر خصوصیات این گروه از افراد است. افراد دارای طبع سرد و مرطوب اهل سازش و مسالمت با دیگران هستند و انسانهای دوست داشتنی، مهربان، دلسوز و قابل اعتماد به نظر می رسند. همچنین برخی از این افراد ممکن است تا حدودی بی قید و سست خود را نشان دهند.
غیر از ویژگی ها و صفات روحی، خصوصیات جسمی افراد دارای طبع سرد و مرطوب نیز جالب توجه است. این افراد معمولاً هیکل درشت و قد کوتاه داشته و ممکن است کمی از ناحیه پهلو مستعد چاقی باشند. چربی زیر پوست این افراد در مقایسه با عضلاتشان بیشتر بوده و شانه های نسبتا افتاده ای دارند و مفاصل شان کمتر دیده می‌شود. پوست این افراد معمولا روشن و شفاف است. رطوبت زیاد پوست ظاهر خاصی به آن ها می دهد و در ناحیه زیر چشم حالت چین خورده دارد. کف دست و پای این افراد سرد است و موهای کم پشت نازک و نسبتاً لختی دارند. هر چقدر که طبع سرد ایشان قوی‌تر باشد مقدار موی بدن آنها کمتر خواهد بود. این افراد معمولا قدرت و حرکات بدنی چندان قوی و پر نشاطی نداشته و زیاد می خوابند. حتی در بسیاری از موارد با برخاستن از خواب هم احساس کسالت و خواب آلودگی دارند. گوارش بلغمی ها چندان قوی نبوده و معده نفاخی دارند. از طرف دیگر اشتهای زیادی داشته و نمی‌توانند به مدت طولانی گرسنگی را تحمل کنند.
این افراد از سرما گریزانند و ترجیح می‌دهند همواره با لباس ها و پوشش گرم در محیط حاضر شوند. برخی از بیماری هایی که ممکن است به دلیل این طبع سرد و تر خود را نشان دهند عبارتند از ضعف، کسالت و تنبلی اندام ها و عضلات، کند ذهنی و فراموشی و اختلالات حافظه و همچنین سرگیجه و ریزش مو. سردی پوست و عرق سرد از دیگر بیماری هایی است که احتمال ابتلای افراد دارای طبع سرد و مرطوب به آنها بیشتر است.
بهتر است افراد دارای مزاج سرد و مرطوب از غذاهای گرم و خشک استفاده می کنند. نباید فراموش کرد که ویژگی ها و خصوصیات مزاج این افراد در فصل های خاص شدید تر یا ضعیف تر می شود. به عنوان مثال افرادی که دارای طبع سرد و مرطوب هستند در فصول سرد سال آسیب پذیرتر بوده و بهتر است ملاحظات بیشتری را در نظر بگیرند، در طول روز به مقدار لازم خوابیده و قبل از طلوع آفتاب بیدار شوند تا حالت بلغمی طبع آن ها تحریک نشود.
بهتر است این افراد از محیط های مرطوب دوری کرده و به محیط های خشک تر روی بیاورند. توصیه می‌شود این افراد ورزش و فعالیتهای بدنی منظم داشته باشند تا رطوبت نسبی جسم آنها متعادل‌تر گردد. در فصول سرد سال بخورهای مانند آویشن و اسطوخودوس و همچنین حمام گرم و سونای خشک برای این افراد مناسب تر است.
رعایت کردن نکات و سبک زندگی مخصوص کمک می کند تا افراد کمتر در معرض مشکلات سخت ناراحتی های جسمی و روحی قرار گرفته و بهتر بتوانند از ساعت های روز خود استفاده کنند.