با شناخت مزاج خود، از بیماری ها دور شوید

نکته کلیدی طب سنتی: مزاج های چهارگانه

طب سنتی در ایران و بسیاری دیگر از کشور های دارای تاریخ و تمدن کهن، راهکار ها و ایده های خاصی به منظور تنظیم سبک زندگی، شناخت خصوصیات فردی و ویژگیهای روحی و جسمی و همچنین تهیه رژیم غذایی مناسب چه در حالت عادی و چه در زمان بیماری داشته و دارد.

یکی از مدل های جالبی که در طب سنتی ایرانی برای شناخت بهتر بیماری و یا خصوصیات افراد سالم به کار می رود، تقسیم بندی افراد بر اساس طبع و مزاج آن ها است.  به عبارت دیگر هر شخص دارای مزاج یا طبع منحصر به فرد خود است که اگر طبیب و یا پزشک با این موضوع آشنا باشد می‌تواند رژیم غذایی و همچنین باید ها و نباید های بهتری برای حفظ سلامتی آن شخص تجویز کند.

مزاج های چهارگانه به طور کلی به دو مزاج گرم و سرد تقسیم می شوند که هر یک حالت خشک و تر دارند یکی از انواع مزاج ها که به گرم و خشک معروف است، موضوعی است که در این نوشته بیشتر به آن می پردازیم. همان طور که از اسم آن بر می آید، مربوط به اشخاصی است که سوخت و ساز سلول ها و واکنش های فیزیولوژیکی آن ها بیشتر و در نتیجه حرارت داخلی بیشتری داشته و از طرفی رطوبت بدنشان پایین تر است.

آبتنی و استخر، میوه ها و سبزیجات فصل

از مهمترین مواردی که افراد دارای مزاج گرم و خشک می بایست رعایت کنند رژیم غذایی مناسب است که تمایل به سردی و تری داشته باشد تا علاوه بر این که حرارت درونی آن ها را کاهش دهد، میزان رطوبت بدنشان را افزایش داده و به حالت تعادل نزدیک تر کند.

مواد گیاهی و غذایی نیز هرکدام طبع خاص خود را دارند که ممکن است سرد و یا گرم باشد در نتیجه بهترین شیوه زندگی و بهترین رژیم غذایی برای هر فرد استفاده از موادی است که در حالت متضاد با طبع و مزاج وی داشته باشد تا بتواند قوای داخلی بدن وی را به حالت تعادل نزدیک تر کرده و از تشدید گرمی یا سردی جلوگیری کند.

افراد دارای مزاج گرم و خشک بهتر است به ویژه در فصل های گرم سال در محیط خنک زمان خود را سپری کنند. نوشیدن مایعات، آبتنی در استخر و پرهیز از محیط گرم و تابش مستقیم آفتاب و …، از جمله روش های پیشگیری از افزایش گرمی و خشکی هستند.

همچنین گروه مزاج گرم و خشک بهتر است به جای گوشت و مواد غذایی دارای طبع گرم، از میوه ها و سبزیجات همان فصل که طبع خنک تری دارند مصرف کنند. علاوه بر این، گروه گرم و خشک بهتر است به مقدار کافی استراحت و خواب داشته و همچنین میزان کافی شربت یا مایعات که محتوی مواد خنک هستند بنوشند.

معجزه نفس عمیق، نوشیدن مایعات

یکی از شاخص ترین موارد در پیرامون افرادی که مزاج گرم و خشک دارند، حفظ دمای بدن با تنفس است؛ به این ترتیب که در صورت تشدید وضعیت گرمی می توانند کمی استراحت کرده و تنفس عمیق داشته باشند. بهتر است فعالیت های سنگین از جمله ورزش منظم را در ساعات خنک روز مثل صبح زود یا شب هنگام انجام داده و با توجه به تعریق و کم شدن آب بدن، با نوشیدن مایعات آن را جبران نمایند.

از جمله مهم ترین مواد خوراکی که این گونه افراد می بایست در رژیم غذایی خود به حداقل برسانند، عبارتند از تخم مرغ، سیر، پیاز، ادویه های تند و همچنین گوشت قرمز و موادی مانند بادمجان، آناناس، طالبی، خربزه، انجیر، گردو، پسته، فندق، شنبلیله و تنقلات. برخورداری از یک رژیم کامل و جامع نیاز به برنامه ریزی و دقت و مشورت با کارشناسان تغذیه یا متخصصین طب سنتی دارد.

در برخی موارد با توجه به شرایط خاص فردی، ممکن است تجویز خودسرانه منجر به عوارض ناگواری شود. البته پرهیز از خوردن مواد غذایی گفته شده به معنی حذف این مواد از سبد غذایی روزانه نیست، بلکه به معنای کاهش آنها و کنترل مصرف در طول بازه های زمانی هفتگی یا روزانه است.

افراد دارای مزاج گرم و خشک بهتر است از انواع مرکبات در رژیم غذایی خود استفاده کنند. سالاد میوه یا سالاد مرکبات بخصوص زمانی که چند ساعت از وعده غذایی گذشته و معده امادگی خوبی برای هضم دارد، موثر خواهد بود. همچنین سبزیجات یا سیفی جاتی مانند گوجه سبز، زرشک، هندوانه، کدو، هویج، روغن، سیب گلابی، آلو، شاه توت، خیار، انار، کاهو، اسفناج، برگه هلو به همراه برخی غلات شبیه عدس، برنج سفید و همچنین میوه هایی از قبیل به، انار، گریپ فروت، انگور و … از جمله موادی هستند که می‌توانند به تعادل قوای افراد مزاج گرم و خشک کمک کنند.