قدم اول سلامتی: تشخیص مزاج
بدون شک تا کنون بار ها نام مزاج بلغمی را شنیده اید. مزاج بلغمی مربوط به افرادی است که طبع سرد و تر دارند. یعنی در تقسیم بندی میان طبع گرم و طبع سرد، علائم سردی از خود نشان می دهند و رطوبت بدنشان نیز به نسبت بیشتر از سایرین بوده و به اصطلاح علائم تر دارند.
برای توضیح بیشتر در مورد طبع و مزاج، بد نیست بدانید که طب سنتی به خصوص طب ایران قدیم، افراد را با توجه به ویژگی های درونی که دارند به چهار دسته تقسیم بندی می کند که عبارتند از: صفراوی، سودایی، دموی و بلغمی.
افراد دارای مزاج سرد و تر یا بلغمی دارای خصوصیات روحی و رفتاری نسبتا مشترک و قابل تشخیصی هستند. به عنوان نمونه این افراد آرام و منفعل به نظر می رسند؛ با این حال خوش اخلاق و قابل اعتماد بوده و روحیه ای صلح طلب و مسالمت آمیز دارند. این گروه، انسان هایی دقیق بوده و اندیشمندان و تحلیلگران خوبی به حساب می آیند. به این ترتیب نقاط مشترک با افراد سوداوی مزاج یا سرد و خشک دارند چرا که سرد بودن ویژگی تقریبا یکسان آن ها است.
بلغمی ها! پر خوری ممنوع!
با این تفسیر، آگاهی از طبع و مزاج درونی به نوعی یکی از پیش نیاز های مهم برای داشتن سبک زندگی و تغذیه مناسب است. هر شخص می بایست بر اساس طبع درونی خود رژیم غذایی و همچنین عادت ها و رفتارهای زندگی روزمره را تنظیم کند. به عبارت بهتر، زمانی شما می توانید از سلامتی کامل برخوردار باشید که طبع درونی شما با روال زندگی و خوردنی ها و نوشیدنی هایی که مصرف میکنید هماهنگی کامل داشته باشد.
به عنوان نمونه، افراد دارای مزاج بلغمی، قوای هاضمه نسبتا ضعیف تری در مقایسه با سایر مزاج ها دارند، لذا بهتر است از پرخوری های پیوسته بین وعده های غذایی پرهیز کرده و تعداد وعده غذایی اصلی خود را کاهش دهند. این افراد به عنوان میان وعده ها، بهتر است از مواد غذایی متناسب با طبع خود استفاده کنند. معمولا میوه ها یا سالاد هایی که دارای طبیعت گرم و خشک هستند برای افراد پیشنهاد بهتری خواهد بود.
مزاج سرد و تر نسبت به سایر مزاج ها پر خواب تر هستند!
از طرف دیگر افراد دارای مزاج سرد و تر، نیاز به ساعت خواب بیشتری دارند تا انرژی مورد نیاز بدن برای فعالیت های روزمره را تامین کنند. گروه سرد و تر حداقل به ۷ تا ۸ ساعت خواب در طول شبانه روز احتیاج خواهند داشت. از طرف همچنین ورزش منظم حتی در حد بیست تا سی دقیقه در شبانه روز، می تواند به ساز و کار بهتره بدن آنها کمک کند.
به طور کلی خواب منظم و فعالیت های منظم که شامل حرکات کششی، قدرتی و سرعتی باشد، حتی اگر زمان کوتاهی انجام شود، تاثیر بسزایی در حفظ سلامت و شادابی و عملکرد بافت ها و اندام درونی بدن خواهد داشت.
مواردی را که منجر به بهبود وضعیت افراد بلغمی مزاج می شود، در اصطلاح کاهش بلغم می نامند. به عبارت دیگر، کاهش بلغم شامل تغذیه و سبک خاصی از زندگی است که اثرات ناشی از سردی و تری را کاهش دهند. به عنوان نمونه حمام گرم برای کاهش بلغم مفید است به این معنی که ویژگی های شاخص بلغم را به حالت تعادل نزدیک تر خواهد کرد.
باید و نبایدهای غذایی برای بلغمی ها
انواع فراورده های لبنی، ترشی ها و غلاتی مانند عدس، برنج سفید و ماش دارای طبع سرد هستند. در نتیجه خوردن این مواد به میزان زیاد برای افراد دارای مزاج بلغمی توصیه نمی شود و بهتر است بیشتر از مواد دارای مزاج یا طبع گرم مثل گوشت گوسفند و ادویه جات استفاده کنند.
اگر مزاج شما سرد و تر است و اصرار به خوردن گوشت قرمز دارید، گوشت شتر که به گرمی زیاد معروف است، جایگزین مناسب تری خواهد بود. از میان گوشت های سفید نیز بوقلمون و مرغ بومی دارای طبع گرم هستند. به علاوه اینکه میوه هایی مانند سیب، گلابی، طالبی و نارگیل نیز طبع گرمی داشته و برای افراد سرد مزاج مناسب تر است.
انواع ادویه ها و افزودنی ها مانند دارچین، زنجبیل، زعفران، موسیر و رازیانه می توانند به تعادل درونی قوای افراد سرد مزاج کمک کنند. حبوباتی مانند نخود، گندم و لپه و سبزیجاتی مانند ساقه کرفس، نعنا، ترخون و شنبلیله برای افراد سرد مزاج مفید خواهد بود.
پیشنهاد می شود افراد دارای مزاج سرد و تر از خاکشیر و تخم ریحان و همچنین خشکباری مانند گردو، فندق، بادام و کنجد استفاده کنند. این مواد علاوه بر آنکه حرارت درونی بدن را افزایش می دهد، به دلیل برخورداری از میزان فیبر گیاهی قابل توجه، به تقویت دستگاه و اندام گوارشی منجر شده و زمینه هضم و جذب غذا را فراهم می کند.