دم پختی یا دم پختک، معجون غذایی ایرانی ها
دم پختی با دم پختک تفاوتی ندارد، هر دوی اینها به غذایی اصلی و سنتی اشاره می کنند که از قدیم در فرهنگ و رژیم غذایی ایرانی جای داشته و دارند و به اصطلاح پای ثابت سفره ایرانی محسوب می شوند. به دلیل ارزش غذایی بالای دم پختی، خوردن آن در واقع یک دوپینگ غذایی تمام عیار است!
دم پختی انواع مختلفی دارد، نه تنها استان های مختلف، بلکه هر منطقه و محله برای خود روش ها و آداب جداگانه ای در تهیه دم پختی به کار می برد. دم پختی شیرازی، دم پختی عدس انارکی یا دم پختی لنجانی و .. تنها چند نمونه از روشهای گوناگون این غذا هستند.
برخی از دم پختی ها در نقاط مختلف ایران دستور پخت تقریبا یکسانی دارند. مثلا دمپختی عدس در بسیاری از استان ها به صورت مشابهی تهیه می شود، چرا که عدس و سایر حبوبات از محصولات بومی ایران به شمار می روند. بعضی دیگر از ترفند های درست کردن دم پختی، بستگی به مواد اولیه منحصر به همان منطقه دارد. مثلا در اصفهان به دلیل روییدن انواع میوه به، از لایه های برش خورده آن شبیه سیب زمینی و کف قابلمه دم پختی گذاشته می شود.
همچنین در مناطقی که مراتع و چراگاه های وسیعی دارند و گوشت گوسفندان آن جا مرغوب تر است، طبخ دم پختی بدون تکه های گوشت معنایی ندارد. معمولا دم پختی در نواحی نزدیک به شالیزار های برنج جزو غذای رایج و مرسوم است و خانواده هایی که در نزدیکی نواحی کاشت و پرورش برنج زندگی می کنند، هفته ای دو یا حتی سه روز انواع دم پختی را در وعده های غذایی خود دارند. با توجه به خشکسالی های اخیر، کاشت برنج در سایر استان ها به غیر از نوار سبز شمالی ممنوع شده و به این ترتیب دم پختی با برنج ایرانی شمالی طرفداران بیشتری پیدا کرده است.
دم پختی عدس، دم پختی ماش و دم پختی گوجه، جزو ساده ترین انواع این غذای لذیذ ایرانی هستند.
خواص دم پختی را بدانید و هفته ای دو بار از آن بپرید
عدس سرشار از فیبر گیاهی است که منبع بسیار عالی برای تقویت دستگاه گوارش و سلامت جداره روده ها به شمار می رود. خوردن عدس برای از بین بردن سرطان و پیشگیری از بیماری ها و سرطان های مربوط به دستگاه گوارش مفید است. علاوه بر این، پروتئین های گیاهی و املاحی که در این دانه ارزشمند قرار دارند از جمله آهن و منیزیم، می توانند از بروز کم خونی و همچنین مشکلات و نارسایی های قلبی پیشگیری کنند.
حرارت کم، پخت آرام، دمپختی جا افتاده
با این که طرز تهیه دم پختی تفاوت چندانی با طرز تهیه کته ندارد، ولی تهیه چنین غذایی نیازمند تجربه و مهارت خاصی است. به ویژه نباید فراموش کنید که انواع سبزیجات و گوشت را می توان به این غذا اضافه کرد، در نتیجه نباید برای تهیه تمام آن ها بدنبال دستور العمل هایی در کتاب آشپزی باشد. پخت این غذا بیشتر تجربی است تا از روی کتاب آشپزی!
قبل از هر کار باید عدس ها را به خوبی شسته باشید و در مقداری آب بخیسانید. بهتر است عدس چند ساعتی در آب بماند و سپس آن را آبکش کرده و در یک ماهیتابه با مقداری روغن داغ شده تفت دهید. همزمان با تفت دادن آن، زردچوبه و نمک و فلفل را نیز اضافه کنید. سپس کمی آب به این مخلوط اضافه کنید و اجازه بدهید عدس نیم پز شود.
یک عدد پیاز را هم خرد کرده و در یک ماهیتابه دیگر به همراه سبزیجایت که دوست دارید از جمله کلم و با مقداری نمک و فلفل و زردچوبه تفت دهید. برنج و آب را به این مواد اضافه کنید و حرارت دهید و وقتی آب آن تمام شد، از آب عدس نیم پز روی آن بریزید و پس از تبخیر آن، مخلوط عدس را به مخلوط برنج اضافه کنید و هم بزنید و روی حرارت کم به همراه پارچه دمی قرار دهید تا دم بکشد.
هر چقدر حرارت ملایم تر باشد و زمان بیشتری برای دم کشیدن اختصاص دهید، غذا به اصطلاح جا افتاده تر می شود. مراقب باشید ممکن است پس از مدت بسیار طولانی، دم پختی عدس شما بسوزد. در ترکیب سبزیجات این دم پختی به همراه پیاز، می توانید گوچه هم اضافه کنید تا طعم متفاوت و عالی غذایی که در آخر تهیه می شود را ببینید.
دستور دم پختی صرفا به روش خاصی محدود نمی شود و می توانید از زعفران، سبزیجات معطر و سیب زمینی هم در این غذا استفاده کنید. همچنین اضافه کردن گوشت یا مرغ، عطر و طعم خوبی ایجاد می کند.
منابع: ویکی کتاب آشپزی-وبسایت هفت گنج