دلمه برنج یک غذای کامل و پر طرفدار در سفره ایرانی به شمار می رود. این غذا بر اساس سلیقه ها و ذائقه های مختلف می تواند عطر و طعم های متفاوتی داشته باشد. دلمه برنج به عبارت بهتر از برنج فشرده شده در قالب مشخصی تشکیل می شود که ترکیبات و مواد تشکیل دهنده آن می تواند متنوع و متفاوت باشد. برای تهیه دلمه برنج ابتدا بهتر است مشخص کنید که قصد تهیه دلمه با کدام یک از مواد خام به صورت نگه دارنده مواد را دارید.
برخی از افراد ترجیح می دهند از برگ مو برای نگه داشتن مواد دلمه استفاده کنند. برای تهیه دلمه برگ مو می بایست ابتدا برگ های پهن و نه چندان ضخیمی را انتخاب کنید. در صورتی که برگ انتخاب شده کوچک باشد، نمی تواند مواد را به خوبی در خود نگه دارد. از سوی دیگر در صورتی که برگ مو ضخیم باشد، می تواند در طعم غذا تاثیر نامطلوبی بگذارد. هنگامی که برگ های مناسب را انتخاب کردید، می بایست آن ها را به خوبی بشوئید و حسابی ضد عفونی کنید.
اگر می خواهید دلمه برگ مو بپزید، لازم است از برنج مرغوب و خوش پختی استفاده کنید. برای محتویات برگ مو، می توان برنج را به صورت آب کش یا چلویی اماده نمود. معمولا برنج را با موادی از جمله کشمش پلویی و خلال بادام مخلوط کرده و می پزند. استفاده از گوشت چرخ کرده یا سویا و همچنین روغن زیتون می تواند مزه بهتری برای غذای شما ایجاد کند.
یکی دیگر از انواع دلمه ها، دلمه فلفل است. آنچه که محتویات این غذا را در خود نگه می دارد، فلفل دلمه ای است. پس بهتر است برای پخت هر چه بهتر این غذا، از فلفل دلمه ای تازه و مرغوب که پوست چندان ضخیمی نداشته باشد استفاده کنید. پوست ضخیم فلفل دلمه ای ممکن است طعم این غذا را بیش از حد تلخ کند. پس از آن که دلمه ها را خوب شستید، می بایست دور تا دور کلاهک آن را برش داده و باز نمایید و سپس محتویات داخل آن را خالی کنید. البته نباید کلاهک را دور بیندازید چرا که می تواند به عنوان سرپوش برای بستن دلمه مورد استفاده قرار بگیرد.
پس از آن که محتوای فلفل دلمه ای و قسمت چسبیده به کلاهک را برداشتید، پوسته سالم را برای مراحل بعدی کنار گذاشته و به تهیه مواد داخلی دلمه مشغول شوید. معمولا مواد داخلی دلمه بستگی به سلیقه و ذائقه آشپز دارد، اما بخش اصلی آن را برنج تشکیل می دهد. پیشنهاد می شود برنج را به صورت کته و آب کش نشده به همراه موادی مانند کشمش پلویی، مغز بادام، مغز گردو و سبزیجات و گوشت چرخ کرده مخلوط کنید. برای بسیاری از آشپز ها استفاده از ادویه جات در پخت دلمه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر از رژیم غذایی گیاه خواری پیروی می کنید، می توانید به جای گوشت چرخ کرده مخلوط با برنج، کمی سویا را خیسانده و در روغن کنجد با مقداری قارچ تفت داده و با برنج کته ای مخلوط نمایید. ترکیب قارچ و سویا به عنوان دو منبع پروتئینی گیاهی نتیجه خوبی به دنبال خواهد داشت. پس از پر کردن داخل فلفل های دلمه ای با مخلوط برنج و مخلفات، می توانید درپوش ها را گذاشته و آن ها را درون سینی که کف آن مقداری چرب شده باشد بچینید و در فر بگذارید تا کمی برشته شود.
یکی دیگر از انواع محبوب دلمه ها، دلمه بادمجان است. اگر در هنگام خرید سبزیجات و سیفی جات دقت کنید، خواهید دید که برخی از انواع بادمجان ها دشت تر و گرد هستند. این بادمجان ها برای استفاده به عنوان دلمه بادمجان مناسب هستند. می توانید قسمت بالایی بادمجان را برش داده و از همان دهانه کوچک محتوای درونی را خالی کنید. قبل از این کار مانند برگ مو و فلفل های دلمه ای، باید حتما بادمجان را به خوبی بشوئید.
زمانی که محتوای درون بادمجان را خالی کردید موادی را که شبیه دلمه های قبلی پخته و آماده کرده اید درون بادمجان های توخالی قرار داده و داخل فر بگذارید. برخی از افراد در شرایطی که امکانات و فضای مناسبی در اختیار داشته باشند، ابتدا بادمجان ها را کمی روی شعله یا ذغال به صورت کبابی گرم می کنند. در این صورت، پس از ریختن محتوا و قرار دادن بادمجان در فر، علاوه بر این که برشته می شود، طعم دودی و لذیذی هم به خود می گیرد.