برای آشنایی با تاریخچه برنج بهتر است ابتدا با تاریخچه غلات آشنا شوید. به طور کلی غلات شامل مواد غذایی مغذی و مفیدی برای بدن بوده که دانه های آن به روش های خاصی در زمین کاشته و پرورش داده می شوند. گندم، جو و برنج سه نمونه از قدیمی ترین و همچنین فراگیر ترین انواع غلات به شمار می‌آید که از هزاران سال پیش تاکنون بشر به خوبی نحوه کشت و پرورش آنها را می دانست و با چگونگی برداشت و تهیه خوراک با آنها آشنا بود، تا جایی که امروز همین مواد به اصلی ترین بخشی از رژیم غذایی بسیاری از مردم جهان تبدیل شده اند.
تاریخچه کشت مواد غذایی ارتباط تنگاتنگی با اقلیم و آب و هوای هر منطقه دارد. در مورد گیاه برنج هم قضیه به همین شکل است. می دانیم که گیاه برنج یکی از اصلی ترین و پرمصرف ترین مواد غذایی به نوعی در دسته غلات به حساب می‌آید. دانه های پرخاصیت برنج توانسته اند منبع تغذیه بیش از نیمی از مردم دنیا را به خود اختصاص دهند، در نتیجه به احتمال بسیار قوی تاریخچه و پیشینه ای کهن و در خور توجه دارد.
طبق برخی از منابع و کتب تاریخی، اولین کشت گیاه برنج به دره یکی از رود خانه های چین برمی گردد. هرچند احتمال آن می‌رود که این محل صرفاً تنها نقطه آغاز کشت و برداشت برنج نباشد و شاید مناطق دیگری از جهان وجود داشته باشند که در آنها برنج کشت شده است. با این حال شواهد فعلی تاریخی این موضوع را در کشور چین ثابت می‌کند. آب و هوای مناسب و اقلیم مساعد برای رشد گیاه برنج آن را تبدیل به یک گیاه بومی در آسیای شرقی، آسیای جنوبی و حتی حوزه دریای مدیترانه کرده است. کشور ایران هم مانند سایر کشورها از جمله مناطقی است که به دلیل برخورداری از برخی شرایط به خصوص در کمربند شمالی نزدیک به دریای خزر تبدیل به محل مناسبی برای کشت و پرورش برنج شده است. سابقه کشت برنج در ایران نیز طبق برخی از مستندات، به دوران پیش از ورود اعراب و زمان ساسانیان بر می گردد.
یکی دیگر از مناطقی که برنج در آنها به خوبی و مقدار زیاد کشت می شود، هندوستان است. هندوستان دارای آب و هوای استوایی است و استعداد پرورش برنج در آن به مقدار زیادی بالا است. برنج در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری با رطوبت زیاد یک روییدنی بومی است. در نتیجه کشورهایی مانند چین، هند، بنگلادش و پاکستان و به طور کلی کشورهای شرق، جنوب و جنوب شرقی آسیا توانستند محل پرورش گیاه برنج در طول هزاران سال باشند.
نحوه برداشت از گیاه برنج و پخت آن نیز به مرور زمان تکامل پیدا کرده است. در گذشته برنجی که بیشتر از دیگر گونه ها مصرف می‌شده برنج قهوه ای بوده است، چرا که هنوز تکنولوژی و روش های پیچیده از بین بردن لایه سبوس روی دانه سفید برنج وجود نداشته و بهترین روش برای پخت و تهیه و طبخ آن پختن بوده است.
یکی از دلایل کشت برنج و استفاده از آن، میزان بالای کربوهیدرات است که می تواند به خوبی نیازهای غذایی بدن انسان را تامین کند و هنوز هم به همین دلیل یکی از اقلام پرمصرف در میان سایر غلات است. بعید نیست که اجداد ما به خوبی با مزایای برنج در حفظ سلامت دستگاه گوارش آشنا شده بودند و به برخی از فواید آب و یا خمیر برنج برای پوست و مو پی برده بودند.
پس از قرن ها آشنایی مردم آسیای شرقی و جنوب شرقی با برنج، استعمارگرانی که به این کشورها و سرزمین ها سفر می کردند، با این گیاه خشک برخوردی نداشته و در مورد خواص آن اطلاعات خوبی جمع آوری نمودند. سپس جوانه ها و برگ های گیاه برنج را به دنیای غرب شامل کشورهای اروپایی و آمریکایی برده و در آنجا به روش های آزمون و خطا اقدام به کشت و پرورش گیاه برنج کردند. هم اکنون گیاه برنج در بسیاری از کشورهای اروپایی نیز کشت می شود و مورد مصرف زیادی دارند، اما بد نیست بدانید منشا آن قاره کهن آسیا و سرزمین‌های کهن چین و هندوستان هستند.
از جمله دلایل استقبال از برنج، قابلیت هماهنگی آن با زیستگاه‌های مختلف و اقلیم های متفاوت است. این گیاه می تواند با شرایط خاص و جدید خود را وفق دهد. در صورتی که برنج فاقد این قابلیت بود، امکان کاشت دانه و گرفتن محصول از دانه های آن در بسیاری از کشورهای دیگر وجود نداشت و امکان انتقال و پرورش این محصول در سرزمین های دیگر محقق نمی شد.