بدن برای ادامه حیات خود نیازمند مقادیر کافی از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین ها است، که در صورت عدم مصرف این مواد فرد دچار بیماری می شود. البته علاوه بر عدم مصرف عوامل دیگری همانند رژیم غذایی نامناسب هم ممکن است سیستم بدن را دچار اختلال کند و فرد به انواع بیماری ها مبتلا می شود.
سوء تغذیه
هدف از مصرف غذا، تامین انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت های بدنی و از طرفی تامین مواد مغذی برای حفظ عملکرد اندام هاست اما متاسفانه امروزه کمتر این موضوعات مورد توجه قرار می گیرد و در نتیجه فرد دچار سوءتغذیه می شود. برخی وقتی صحبت از سوء تغذیه میشود، فکر می کنند منظور کودکان آفریقایی است که از فرط بی غذایی دچار مشکل هستند؛ این در حالی است که ممکن است یک فرد در بهترین شرایط از نظر میزان مصرف مواد غذایی باشد اما سوء تغذیه داشته باشد.
سوءتغذیه نوعی بیماری به شمار می‌آید که به علت مصرف ناکافی یا بیش از اندازه یک یا چند مادهٔ غذایی بروز می‌کند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مربوط به تغذیه قحطی و کمبود مواد غذایی لازم برای سوخت‌وساز بدن است. با این وجود، سوءتغذیه در همهٔ کشورهای جهان با نمودهای گوناگون چون چاقی، بدخوری یا کم‌خوری دیده میشود.
بوتولیسم
بیماری بوتولیسم ناشی از عاملی بیماری‌زاست که سم آن به عنوان کشنده‌ترین سم شناخته شده، معروف است.این بیماری نه تنها از طریق کنسرو بلکه به واسطه بسیاری از مواد غذایی که به درستی نگهداری نمی‌شود نیز منتقل میشود؛ از جمله مواد غذایی که به این بیماری آلوده میشود، غذاهای دودی یا تخمیر شده، پیاز سرخ کرده و سیب‌زمینی پخته شده است.
توجه به مواد خوراکی می تواند از بروز چنینی بیماری هایی جلوگیری به عمل آورد. البته مشخص است که استفاده از کنسروهای مطمئن و جوشاندن آن به میزان لازم، از مهمترین راهکارها برای جلوگیری از بوتولیسم است.
کلسترول
بسیاری از بیماری ها به ویژه آن هایی که نقش ژنتیک در به وجود آمدنشان چندان زیاد نیست، به دلیل عوامل متنوع محیطی از جمله آلودگی هوا، اضطراب و فشار های عصبی و همچنین تغذیه نامناسب به وجود می آیند. حتی بیماری های ژنتیکی نیز به تنهایی بروز نمی کنند و محرک های محیطی مانند تغذیه نامناسب، موجب فعال شدن استعداد بیماری ژنتیکی می شوند.
بسیاری از ما نام بیماری هایی از جمله کلسترول، دیابت، بوتولیسم و یا سوء تغذیه را شنیده ایم. این بیماری ها جزو مشکلاتی هستند که یکی از اصلی ترین عوامل به وجود آمدن یا تشدید آن ها، تغذیه نامناسب است. بیماری کلسترول که به اصطلاح آن را چربی خون نیز می نامند، یکی از همین موارد بوده و تغذیه نامناسب و عدم استفاده از غذاهای طبیعی را باید از جمله دلایل اصلی کلسترول بر شمرد.
کلسترول ماده ای است که توسط بدن تولید می شود و جنس روغنی دارد، و استفاده از غذاهای حاوی چربی و روغن های صنعتی، باعث افزایش این مواد در جداره رگ ها و گرفتگی عروق و بالا رفتن فشار خون و سکته می گردد. خشکبار و مغزی جات، خوراکی هایی هستند که دارای چربی طبیعی بوده و مصرف منظم آن ها به تنظیم صحیح چربی خون کمک می کند.
دیابت
بیماری های بسیاری در ایران و سایر کشور های جهان، ناشی از تغذیه نامناسب است. اگر بخواهیم کمی دقیق تر به این موضوع اشاره کنیم، می توان گفت که بخشی از عوامل بیماری ها منشا ژنتیکی دارند و به ویژه برای بیمای های خاص، این موضوع ملموس تر است. با این حال، زمینه ژنتیکی دلیلی بر این نیست که بیماری به طور قطع اتفاق می افتد. عوامل ژنتیکی تنها زمانی شانس تبدیل شدن به یک خطر جدی را دارند که توسط عوامل بیرونی و محیطی تحریک شده باشند. بخش مهمی از این عوامل محیطی را نیز تغذیه فرد تشکیل می دهد.
یکی از بیماری های ژنتیکی که با تغذیه نادرست می تواند منجر به شرایط دشوار شود، دیابت است. دیابت یا همان مرض قند، ناشی از عدم ترشح درست هورمون انسولین و بالا رفتن میزان قند خون می باشد. مصرف بیش از حد انواع قند و شکر صنعتی است که به سادگی می توان خشکبار و قند های طبیعی را جایگزین آن ها نمود. از جمله این مواد غذایی می توان به خرما و انجیر و به طور کلی خشکبار شیرین اشاره کرد.
فشار خون
فشار خون یک بیماری رایج در سنین بزرگسالی می باشد که البته طی سال های اخیر ابتلا به آن در سنین نوجوانی هم مشاهده شده است. اصلی ترین مواردی که موجب فشار خون بالا می شوند چاقی و اضافه وزن بوده که بخش قابل توجهی از زمینه ابتلا به آن ها، ناشی از تغذیه نامناسب است. هر چند بخش مهمی از ابتلا به این بیماری ها ناشی از عوامل ژنتیکی است، اما تغذیه نامناسب می تواند مقدمات و زمینه خوبی به منظور بروز علائم و گسترش بیماری ایفا کند.
مصرف میوه ها، سبزیجات، لبنیات و گوشت کم چرب و همچنین حبوبات برای پیشگیری از فشار خون بالا موثر هستند. به خصوص این که مصرف چربی های طبیعی و به میزان ناچیز در مواد طبیعی با منشا گیاهی، می تواند به تعادل فشار خون کمک کند. از آن جا که برای کنترل فشار خون محدودیت های غذایی لازم خواهند بود، برنج یکی از غذاهای پر انرژی و کامل بوده که در صورت وجود رژیم خاص، می تواند بسیاری از کمبود ها را جبران نماید.
بیماری های قلب و عروق
رگ های عروقی یا کرونر در اطراف قل، بیشترین فشار را برای پمپاژ خون تحمل می کنند. با توجه به فشار و میزان خون که باید به طور مداوم در جریان باشد، در صورت ضعیف بودن جداره و همچنین گرفتگی دیواره داخلی آن ها، پمپاژ خون با مشکل مواجه خواهد شد. به این ترتیب نه تنها خون کافی به قسمت های دور تر از بدن نمی رسد، بلکه عدم پمپاژ درست خون نیاز به صرف قدرت بیشتر توسط عضلات قلب دارد و به این عضلات نیز فشار آورده و باعث می شود تا مشکلاتی برای این عضو حیاتی بدن به وجود بیاید.
اصلی ترین مواد خطرناک برای ایجاد گرفتگی عروق که به دیواره رگ ها می چسبند، چربی ها هستند. این چربی ها با مصرف بیش از حد انواع روغن های مایع و جامد و بافت های چرب چسبیده به گوشت ایجاد می شوند و به همین ترتیب، ممکن است براحتی باعث گرفتگی عروق و بروز سکته قلبی شوند.
زخم معده
معده انسان بدون شک یکی از حیاتی ترین اعضای بدن است، چرا که برای هضم و جذب مواد غذایی نقش بسیار کلیدی بازی می کند. به این ترتیب، آسیب های معده به دلیل تغذیه نامناسب و عدم رعایت دستور العمل های لازم، ممکن است عواقب جبران ناپذیری برای کل بدن به همراه داشته باشد. زخم معده یکی از مشکلات رایج است که دلیل اصلی آن تا چند سال گذشته به مصرف مواد غذایی و ادویه جات بسیار تند و ترش نسبت داده می شد. امروزه بنظر می رسد منشا این بیماری بیشتر ناشی از باکتری های خاص باشد، با این حال، در صورت بروز علائم زخم معده مانند بالا آوردن خون، کم اشتهایی و حالت تهوع، می بایست سریع به پزشک مراجعه کرده واگر این علائم ناشی از زخم معده باشد، تغییر رژیم تغذیه ضروری خواهد بود.